​

YATIRIM TEŞVİK BELGESİ NEDİR ?

Yatırım Teşvik Belgesi; sanayi ürünleri, tarım ve tarımsal sanayi ürünleri, enerji ve madencilik yatırımları, hizmet sektörlerinde gerçekleştirilecek yatırımlar gibi çok sayıda farklı sektörde gerçekleştirilecek yatırımlara devlet tarafından sağlanan teşvikler ve desteklerden yararlanılabilmesi için sahip olunması gereken belgedir. 

​

KİMLER YATIRIM TEŞVİK BELGESİ ALABİLİR ?

Yatırım Teşvik Belgesi ülkemiz sınırları içerisinde yatırım yapmayı düşünen yerli ve yabancı her çeşit şirketler ile gerçek kişiler, adi ortaklıklar, kooperatifler, birlikler, dernekler ve vakıflar, kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları ile yurtdışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri yatırım teşviklerinden ve devlet desteklerinden yararlanabilmektedir.

​

Her çeşit firma, şirket gibi tüzel kişilik ile gerçek kişiler; yerli ve yabancı sermaye sahibi olması ayrımı olmaksızın Yatırım Teşvik Belgesi sahibi olabilmektedir. Tamamı yabancı sermaye sahibi olan şirketler de ülkemiz sınırları içerisinde yatırım yapmaları ve mevzuatta belirtilen hükümlere bağlı hareket etmeleri kaydıyla teşviklerden yararlanabilmektedir.

​

Türkiye’nin Serbest Bölgelerinde faaliyet gösteren yerli ve yabancı şirketler ile gerçek kişiler de teşvik unsurlarından yararlanmak için Yatırım Teşvik Belgesi sahibi olma hakkına sahiptir.

​

YATIRIM TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA DESTEK UNSURLARI NELERDİR ?

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında uygulanan pek çok devlet desteği bulunmaktadır, bu destekler şu şekildedir;

​

1- KDV İstisnası :

Yerli ve/veya İthal Makine Teçhizat Listelerinde yer alan ve onaylı makine ekipman temin edilirken Katma Değer Vergisi (KDV) istisnası ile yani söz konusu makine teçhizata hangi oranda KDV uygulanıyor olursa olsun, bu bedel ödenmeksizin yatırım makinelerinin temin edilebilmesine imkan veren bir destek türüdür. Yerli temin edilen makineler kullanılmış olmaları halinde teşvik kapsamında değerlendirilmez ve desteklerden yararlanamaz. Ancak belirli koşullar altında ve belirli özellikleri taşıyan ithal makine teçhizat teşvik kapsamında değerlendirilebilir.

​

2- Gümrük Vergisi Muafiyeti :

İthal Makine ve Teçhizat Listesinde yer alan ve onaylanmış makine ekipmanın ithalatı sırasında uygulanacak Gümrük Vergilerinden muafiyet sağlanmasına olanak veren bir destektir. Belirli makineler (örneğin; forklift) yatırım kapsamında değerlendirilse dahi gümrük muafiyeti verilmez veya ithal makine teçhizat listesine şerh düşülür. Bunların dışında temin edilen ve onaylanan makine teçhizat gümrük vergisi hangi oranda uygulanıyor olursa olsun, %100 muafiyet ile ithal edilebilir, kullanılmış makineler belli koşullar altında teşvik kapsamına alınabilir.

​

3- Vergi İndirimi :

Kurumlar vergisi ve gelir vergisinin, yatırımın türüne göre değişen oranlarda ve üst sınırlarda ödenmemesi ve indirimli ödenmesi biçiminde uygulanmaktadır. Vergi indiriminden yararlanabilmek için bölgesel sistemde düzenlenmiş bir belge sahibi olmak gerekmektedir ve yatırımın yapıldığı bölgeye göre vergi indiriminin üst sınırını belirleyen yatırıma katkı oranı adlı tutar değiştiği gibi, vergi indiriminin yüzde (%) olarak oranı da değişmektedir. Gelişmiş olan 1. bölgede daha az destek uygulanırken az gelişmiş 6. bölgede destek yoğunluğu daha fazladır.

​

4- Yatırım Yeri Tahsisi :

Entegre hayvancılık yatırımları gibi büyük bir arazi ihtiyacı olan yatırımlar için Hazine arazileri üzerinde tahsis yapılabilmektedir. Yatırım yeri tahsisi destek unsuru ile birlikte tahsisin başarılı bir şekilde yapılabilmesi oldukça zor bir çalışma ve süreçtir. Bu sürecin başarılı sonuçlanması çok sayıda verinin birlikte analiz edilmesi ve ilgili birden çok kurum ile eşzamanlı ve etkin bir biçimde paylaşılması aynı zamanda sürecin çok sıkı takibi ile mümkündür. Yatırım yeri tahsisi sağlanması ile birlikte yatırımcılar çok avantajlı koşullardan yararlanabilmektelerdir.

​

5- Faiz Desteği ya da Kar Payı Desteği :

Yatırımların finansman ihtiyacına katkı sağlaması amacıyla oluşturulan bu destek unsuru ile birlikte bankalardan, katılım bankalarından veya finansal kuruluşlardan (anlaşmalı olan kurumlar) alınacak yatırım kredilerine uygulanan faiz veya kar paylarının belirli bir bölümünün 3 aylık dönemler halinde yatırımcıya ödenmesi suretiyle destek olunması şeklinde işleyen bir sistemdir. Faiz desteği ya da kar payı desteği yatırımın yapıldığı bölgeye göre değişen miktarlarda uygulanmakta olup, örneğin 6. bölgede yer alan bir yatırım için 7 puandır.

​

6- Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği :

Tekstil-konfeksiyon yatırımları gibi istihdamın yoğun olduğu işletmelere daha fazla destek olmak için oluşturulan istihdama yönelik bu teşvik, 2 yıldan 12 yıla kadar değişen oranlarda uygulanan Sigorta Primi İşveren Hissesinin yatırımcı adına Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenmesi olarak uygulanmaktadır.Dolayısıyla firmanın üzerindeki Sgk prim yükünün ortadan kalkmasıyla ile birlikte firmaya üretim ve pazarlama gücünü arttırma imkanı sağlamaktadır.

​

7- Sigorta Primi Desteği :

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteğine benzer biçimde bu kez Sgk priminin işçi payının devlet tarafından karşılanması şeklinde uygulanan bir destek unsurudur. Bu teşvik mekanizması sayesinde de aynı şekilde 10 yıl gibi bir süreye kadar Sgk primlerinin yükü yatırımcıların üzerinden alınmaktadır. Bu sayede oluşturulan ilave fon ile birlikte üretim kapasitesinin arttırılması ve yeni pazarlama olanaklarının geliştirilmesi mümkündür. Sigorta primi desteği tamamlama vizesinin yapılmasının ardından eksperlerce belirlenen istihdam miktarı için uygulanmaktadır.

​

8- Gelir Vergisi Stopajı Desteği :

Yine istihdam ile ilişkili olan bir teşvik uygulamasıdır ve bölgesel sistemde 6. bölgede yapılacak yatırımlarda uygulanmaktadır. 10 yıl gibi uzun bir süre boyunca yatırım ile ilgili istihdamdan kaynaklanan gelir vergisi stopajlarının da devlet tarafından karşılanması şeklinde uygulanmaktadır. Bunun için tamamlama vizesi yapılarak yatırım ile ilgili istihdamın belirlenmesi gerekmektedir. Bu destek unsuru ne yazık ki yatırım döneminde kullanılamamaktadır ve ekspertiz işleminin ardından belirlenen istihdam için uygulanan bir teşvik unsurudur.

​

9- KDV İadesi :

Bu teşvik unsuru aslında Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi sahibi yatırımcılar için oluşturulmuş bir destek mekanizması olmakla birlikte; önceki yıllarda da benzer biçimde uygulandığı gibi, 2020 ve 2021 yıllarında da yatırım ile ilgili bina inşaat harcamalarının Katma Değer Vergilerinin (KDV) yatırımcıya iadesi uygulanmaktadır. Bina inşaat harcamaları normal şartlar altında KDV istisnası uygulanmayan harcama kalemleridir fakat bu teşvik sayesinde ödenen KDV tutarının iade edilmesi ile birlikte ilave bir teşvik unsurundan yararlanmak mümkün bulunmaktadır.

​

Yatırım Teşvik Belgeleri ise; Genel, Bölgesel, Öncelikli, Stratejik, Büyük Ölçekli (2019 yılı itibariyle Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Belgeleri düzenlenmemektedir.) ve Proje Bazlı olmak üzere birden çok olmakla birlikte tüm belge türleri açısından uygulanan destek unsurları birbirinden farklıdır. Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki destek unsurları teşvik sistemine göre ve belge türüne göre farklılık göstermektedir. Bu durum Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yararlanılabilecek destek unsurlarından en doğru ve en fazla yararlanmak için başvuruların ve tüm sürecin mevzuata hakim olan kişi ya da kuruluşlarca yönetilmesinin ne kadar önemli olduğunu da göstermektedir.

​

Bu kısımda açıklanan teşvik mekanizmaları ile destek unsurları esas olarak; Genel, Bölgesel, Öncelikli, Stratejik ve Büyük Ölçekli (artık düzenlenmemektedir.) belge türlerinde uygulanmaktadır olup, Proje Bazlı Teşvik sistemi çok daha esnek ve yatırımın ihtiyaçlarına göre değiştirilebilen çok özel ve özellikli teşviklerden oluşmaktadır. Bunlardan yararlanabilmek için çok detaylı bir fizibilite çalışmasının yapılması şarttır. Yeterli detay seviyesinde hazırlanmayan raporlar nedeniyle yatırımcılar tüm gerekli teşviklerden azami düzeyde yararlanamamaktadır.